Op 7 januari kreeg de watertechnologiesector voor het komend decennium steun van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat met het Groeiplan Watertechnologie. Het plan moet een impuls geven aan de innovatiekrach, groei en export van de sector. New Business vroeg de programmatrekkers naar de stand van zaken.
Uit het Nationaal Groeifonds is 135 miljoen euro vrijgemaakt voor het groeiplan. Dat wordt aangevuld met privaat [bedrijven] en publiek [decentrale overheden en kennisinstellingen] geld. Zo is een bedrag van ruim 340 miljoen euro beschikbaar dat wordt verdeeld over 4 verschillende programma’s in het groeiplan: ‘Enabling Watertech’. ‘Pilots en testen’, ‘Fullscale Demonstratie’ en ‘Naar de markt’. Initiatiefnemers van het plan zijn Wetsus, KWR, Stowa, Water Alliance, TKI Watertechnologie en de vijf oostelijke waterschappen Vechtstromen, Zuiderzeeland, Drents Overijsselse Delta, Rijn en IJssel en Vallei en Veluwe.
“Formeel zijn we dit jaar begonnen”, zegt Heleen Sombekke, programmadirecteur van het Groeiplan Watertechnologie. “Desalniettemin hebben we nog niet de volledige beschikking gekregen van het ministerie. Toch zijn we alvast gestart. Zo hebben we de voorbereidingen getroffen om het programmabureau in te richten en ook boekten we voortgang met de programma’s. We verwachten nu in oktober groen licht te krijgen. Daarvoor organiseren we een start-event. Dit zal op 17 oktober plaats vinden in het waterschapshuis van het waterschap Vechtstromen in Almelo.
Programma 1: Enabling watertech
‘PFAS ook vernietigen’
Trekker: Jan Post, programmadirecteur bij Wetsus
“Wij hebben 11 projecten per jaar die we kunnen starten met het plan. Dit doen we binnen de consortia die actief zijn in het Wetsus-programma, waar bedrijven zich bij aan kunnen sluiten. Een keer per jaar starten we een compleet nieuw consortium, zodat we in kunnen springen op nieuwe ontwikkelingen en dat we niet eindeloos door blijven gaan met dezelfde innovaties. Van de acht projecten die er nu draaien waren er zeven die we konden oppakken vanuit bestaande consortia in het Wetsus-programma. Voor een project is een nieuw consortium gevormd.”
“Het nieuwe consortium dat we dit jaar zijn gestart is gericht op PFAS. Een onderwerp dat tijdens het schrijven van het plan steeds groter werd. Het doel van dit consortium is om PFAS niet alleen uit oppervlaktewater te verwijderen, maar ook te vernietigen. Dat is uniek. We willen de stoffen concentreren, want alleen als het heel geconcentreerd is, kun je het ook afbreken.”
“Momenteel zitten er vijf bedrijven in het consortium. De waterschappen, Witteveen + Bos, AquaCare, chemiebedrijf Kemira en Murata, een elektronica fabrikant, die ook bepaalde randvoorwaarden kan bieden voor het proces. We zijn nog in gesprek met een aantal technologieleveranciers en drinkwaterbedrijven. De ambitie is om een hele keten in een consortium te krijgen. Van een producent van het ruwe adsorptiemateriaal tot een bouwer van een installatie, tot aan de eindgebruikers. En dat zijn de waterschappen en de drinkwaterbedrijven, in dit geval.”
Programma 2: Pilots & Testen
‘Ontwikkelingsfase voorbij’
Trekker: Joep van den Broeke, senior onderzoeker bij KWR
“Ons programma heeft het afgelopen jaar in het teken gestaan van de voorbereiding van e subsidieregeling waar straks alle projecten onder gaan vallen. De regeling is inmiddels bijna gereed, en we verwachten dat deze dit najaar opgesteld wordt. Partijen kunnen dan in de 5 focusgebieden (waterbehandeling, alternatieve bronnen, circulariteit, digitalisering en waterbeschikbaarheid) met projectvoorstellen komen voor pilots, Dit zullen projecten moeten zijn die de ontwikkelingsfase voorbij zijn. Technologieën die al aangetoond zijn in het lab. Het kan een kleine pilot in een praktijksituatie zijn of een pilot in een gecontroleerde omgeving die relevant is voor de praktijk. Voor ons programma is ruim 18 miljoen euro subsidie beschikbaar.”
Programma 3: Fullscale demonstratie
‘Zelfstandig zuiveren met AI’
Trekker: Piet van Erp, strateeg externe financiering bij Waterschap Vechtstromen
“Het afgelopen half jaar zijn wij bezig geweest om twee fullscale oplossingen op de aanbestedingskalender te krijgen. Een van de oplossingen is een innovatieve membraantechnologie om microverontreinigingen te verwijderen uit effluent van de rioolwaterzuivering Enschede. Een zuivering met een relatief hoge verontreiniging aan microverontreinigingen. De zuivering van Enschede zit bovenaan in het watersysteem en dat betekent dat wij vrij hoge verwijderingseisen hebben waar we iets mee moeten omdat de verdunning met overig oppervlaktewater minimaal is.”
“Het andere aanbestedingsproject is data gestuurd zuiveren. Op welke wijze kun je met data gestuurd zuiveren het zuiveringsproces verbeteren? Wij denken aan het zelfstandig laten opereren van waterzuiveringen door nieuwe besturingssystemen, bijvoorbeeld met artificial intelligence (AI). Al het lukt om monsteropname, de beoordeling daarvan en de daaruit volgende aanpassingen van het proces zelf uit te laten voeren, heb je niet meer vijf tot zes mensen nodig om de installatie aan te sturen, maar is een toezichthouder genoeg. Met de kwaliteitsverbetering van het zuiveringsproces door innovatieve oplossingen proberen we de KRW doelen te behalen voor eind 2027.”
“Beide projecten staan in middels op de aanbestedingskalender. We willen met drie of vier marktpartijen een consortium beginnen, om in 2025 te starten met de uitvoering van de projecten. Daarnaast zijn de andere waterschappen in Waterkrachtverband ook gestart met de voorbereidingen van de fullscale projecten die tot de eerste fast (2024-2028) van het groeifonds behoren.”
Programma 4: Naar de Markt
‘We bouwen end-user platform’
Trekker: Ronald Wielinga, operationeel directeur bij Water Alliance
“Wij hebben twee hoofdtaken: ondernemerschapsontwikkeling en technologieën naar de markt brengen. Het ondernemerschap deel sluit aan op het ondernemerschapsprogramma dat al loopt bij Water Alliance. Het afgelopen jaar is dat ontwikkeld en is vrij succesvol. We voegen daar drie zaken aan toe. Allereerst zijn we bezig met het vormgeven van een ondernemerschap community. Dat is een community waarvoor we ondernemers uitnodigen die samen met techneuten bedrijven op gaan zetten of techneuten willen helpen bij het opzetten van bedrijven. Techneuten kunnen namelijk goed hulp gebruiken van ondernemers die daar ervaring mee hebben.”
“Het tweede wat we doen is het bouwen van een end-user platform. We zien dat het in de technologiesector vaak lang duurt voordat een ontwikkeling gedeeld wordt met potentiële klanten. Als je dat in een veel vroegere fase doet, is de aansluiten tussen de technologie die je ontwikkelt en de markt veel beter. Dat willen we samenbrengen in het platform.”
“Als laatste bieden we een voucherregeling aan waarmee we kleine bedrijven helpen met kennis. Dat bekijken we breed. Het kan zijn dat een technologie het in Zuid-Amerika heel goed kan doen. Bedrijven kunnen dan een marktonderzoek doen in Zuid-Amerika. Of financiering krijgen als ze een keer naar een interessante internationale beurs willen. Dat soort zaken kost beste veel geld. Op die manier helpen we kleine bedrijven om jun technologie naar de markt te brengen.”
“Verder ondersteunen we de bedrijven die naar de internationale markt willen. Dat doen we met de inzet van onze Business Development en ons uitgebreide internationale netwerk. Dit onderdeel sluit nauw aan bij het WTEX10 programma waar de Water Alliance al enkele jaren uitvoering aan geeft, gefund door de ministeries Infrastructuur en Waterstaat en Economische Zaken.
New Business is een rubriek die vier keer per jaar te vinden is in watervakblad H2O magazine en als onderwerp (Nederlandse) innovaties in de watertechnologie heeft. Naast een inleiding van Water Alliance directeur Hein Molenkamp worden diverse bedrijven geshowcased.
