Grote Watertechnologie Verkiezingsdebat 2023
Volgens de Kaderrichtlijn Water (KRW) die in 2000 in EU-verband is vastgesteld moet het water in Nederland (maar ook in andere EU-landen) in 2027 ‘een goed leefgebied vormen voor de planten en dieren die er thuishoren’. Daar ligt een forse uitdaging, want Nederland heeft dat nog niet voor elkaar. Bovendien dreigt er zelfs in het relatief natte Nederland op termijn een ernstig watertekort. Tijdens het Grote Watertechnologie Verkiezingsdebat 2023, dat op de beurs Aquatech werd gehouden, werd duidelijk dat er voor het overwinnen van de enorme uitdagingen zowel links als rechts veel politieke steun is voor een sterke regie vanuit de overheid. Over het ‘hoe’ en vooral ‘wanneer’ liepen de meningen sterker uiteen, maar toch was er óók opmerkelijke consensus: regels die een snelle introductie van belangrijke water technologische innovaties in de weg staan moeten snel worden versoepeld.
‘Innovatie’. Het is een term waar met name ook politici graag naar grijpen, wanneer ze wordt gevraagd om hun oplossingen voor een land in transitie te schetsen. Innovatie met de mond bepleiten is echter één; er daadwerkelijk ook de weg voor vrij maken is blijkbaar lastig. “Het is vooral ouderwetse regelgeving en bureaucratie die de weg naar innovatieve water technologische oplossingen voor Nederland vertraagt”, zo stelde branchemanager Peter van der Linde van de Water Alliance dan ook in de aanloop naar het debat. De meer dan tweehonderd watertech-bedrijven die lid zijn van ‘zijn’ organisatie merken bijna dagelijks hoe lastig het is om nieuwe technieken (met de investeringen die daarvoor vaak nodig zijn) geadopteerd te krijgen. Tjeerd de Groot van D66 herkent dat probleem. “We staan in Nederland voor een enorme verbouwing van Nederland”, aldus de politicus. “En dat is een kans voor het bedrijfsleven. Maar dat betekent wel dat we afscheid moeten nemen van de regelgeving die nu nog fossiele bedrijven bevoordeelt.”
Waterverbruik
Ook de invloed van de landbouw op water werd besproken. “Het gaat erom waar we de prioriteiten leggen”, aldus Bromet. “Vinden we het een prioriteit om water te even aangewassen dat vervolgens aan vee wordt gegeven, die vaak ook nog naar het buitenland wordt geëxporteerd? Dat lijkt mij zonde. Ook moet er meer regie komen op het gebruik van grondwater. Wanneer er echt tekorten dreigen moet de overheid kunnen bepalen wie welke rechten heeft.”
De Groot viel haar bij: “Het aantal putten dat de landbouw heeft geslagen is in enkele jaren tijd verduizendvoudigd en we hebben geen idee waar dat allemaal zit. Bovendien gebruiken we nog altijd jaarlijks meer water dan erbij komt. De overheid moet daar iets aan doen.”
Alle aanwezigen partijen spraken zich uit voor een actieve regierol vanuit de overheid, al was Jan Swaag van de BBB zoals van hem kon worden verwacht alert om erop te wijzen dat er niet alleen naar de landbouw moet worden gewezen, maar dat de wateruitdagingen vanuit een breder perspectief moeten worden bekeken. “Natuurlijk moeten we naar waterverbruik kijken. En ik ben wel voor een progressieve waterbelasting, wanneer burgers meer dan gemiddeld gebruiken, bijvoorbeeld om hun zwembad te vullen. Maar wanneer we voedselproductie hier vandaan halen omdat het teveel water kost en we verplaatsen die voedselproductie naar elders in Europa dan hebben we daar hetzelfde probleem.”
“Minder dierlijke producten produceren zal natuurlijk wel helpen”, zo reageerde discussieleider Werner Schouten. Zoals verwacht kon worden liet Swaag zich hier niet over uit, maar De Groot en ook Laura Bromet durfden te verdedigen dat er naar hun mening te veel vee rondloopt in Nederland. “Vee dat niet alleen kostbaar water consumeert, maar ook een vervuilende invloed heeft op het water”, aldus Bromet.
Aanpakken bij de bron
Het is uiteraard niet alleen de landbouw die met fosfaat en bestrijdingsmiddelen het water vervuilt. Een groot probleem vormen ook medicijnresten en bijvoorbeeld PFAS.
Fahid Minhas (VVD) concentreerde zich in het begin van de discussie liever op ‘voorkomen’ van dat probleem dan in te gaan op de vele voorhanden zijnde water-tech-oplossingen. “Ga het op Europees niveau beter meten en gezamenlijk aanpakken en begin bij bron. Zorg bijvoorbeeld dat in ziekenhuizen en verzorgingstehuizen het water al slim wordt gezuiverd.”
“Laten we dan ook aantekenen dat die Europese afspraken er al jaren zijn, maar nog niet tot verbetering hebben geleid”, aldus De Groot van D66. “En dat komt omdat we ons in Nederland gewoon niet aan de internationale afspraken houden.” “Dwing het als overheid méér af en laat de vervuiler betalen”, aldus Marieke Koekkoek van Volt, die vindt dat zeker de grootbedrijven wel een grote bijdrage mogen betalen. “En nogmaals: durf uit te spreken dat ook de landbouw óm zal moeten,”, zo vulde De Groot aan.
Jan Swaag van de BBB voelde zich aangesproken, maar pleitte voor ‘een realistische aanpak’. Bij zijn achterban hoort hij zeggen dat de gestelde termijnen voor Kaderrichtlijn Water niet haalbaar zijn. Swaag pleitte er daarom voor om 2027 als deadline te laten varen. Gevraagd naar oplossingen bepleitte Swaag echter wel een strenge aanpak van bijvoorbeeld gewasbeschermingsmiddelen. “Ik ben voor nieuwe selectievere spuittechnieken en er mag geen druppel meer in het oppervlaktewater komen wat ons betreft.”
Regels versoepelen
Als het aan Minhas van de VVD ligt blijft 2027 wél keihard staan. Hij pleitte ervoor om waterschappen te helpen om de zogenaamde ‘vierde zuiveringstrap’ (waarmee met name mirco verontreinigingen uit het water worden verwijderd) sneller door te voeren.
“En dan ben ik de eerste die zeg; als er regels in de weg staan om die innovaties door te voeren moeten we die regels versoepelen. En dat moet met name gebeuren op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en van Economische Zaken.”
Ook Jan Swaag van de BBB bevestigde desgevraagd dat hij bereid zou zijn om regels aan te passen, zodat innovatieve zuiveringsmethoden sneller hun weg naar de markt vinden.
Toezeggingen naar aanleiding van de besproken stellingen
Groenlinks / PVDA
- We gaan ervoor zorgen dat er veel zuiniger met water wordt omgesprongen en dat het water in Nederland veel schoner wordt.
- We willen meer besparen op drinkwater dan alleen de huidige doelstelling van 20% in 2035.
- We moeten onderzoeken hoe we via veilige temperatuurverlaging van het warme tapwater energie kunnen besparen. We hebben mensen nodig die intrinsiek gemotiveerd zijn en sturen op de uitvoering.
D66
- We gaan het bouwbesluit aanpassen zodat nieuwe huizen verplicht circulair water gaan gebruiken.
- Het is belangrijk de prijs van water en de prijs van veevoer te verhogen.
- We willen meer dan besparen op drinkwater dan alleen de huidige doelstelling van 20% in 2035.
BBB
- Innovatie is nodig om bij te dragen aan de doelen van de Kaderrichtlijn Water.
- We zetten in op bewustwording dat leidingwater gebruiken helemaal niet zo normaal is en stimuleren dubbele leidingsystemen, regenwater en circulair water.
- We moeten kijken naar progressieve waterbelasting voor gezinnen die meer drinkwater gebruiken dan alleen bij eerste levensbehoeften zoals bij het vullen van zwembaden.
Volt
- We willen meer dan besparen op drinkwater dan alleen de huidige doelstelling van 20% in 2035. Daartoe moeten we burgers verleiden met laagdrempelige nieuwe technologieën en voorbeeldprojecten van gemeenten.
- We moeten grote bedrijven die veel water gebruiken meer laten betalen voor water.
- We moeten onderzoeken hoe we via veilige temperatuurverlaging van het water energie kunnen besparen en zorgen dat ministeries beter met elkaar samenwerken op dit punt.
VVD
- We moeten innovaties aanjagen om de waterkwaliteit te verbeteren en als er wachttijden en proceskosten zijn die dit belemmeren pakken we die aan.
- We moeten werk maken van een veilige verlaging van de temperatuur van water en wet- en regelgeving aanpassen.
Kijk hier Het Grote Watertechnologie Verkiezingsdebat terug
Aan het debat deden mee
- Jan Swaag, BBB
- Fahid Minhas, VVD
- Tjeerd de Groot, D66
- Laura Bromet, PvdA/Groen Links
- Marieke Koekkoek, Volt
Overige partijen hadden niet op een uitnodiging gereageerd.
